Spółka jawna jest najprostszą i najbardziej przystępną formą prowadzenia działalności gospodarczej spośród tych, które są uregulowane w Kodeksie spółek handlowych. To spółka, która najlepiej nadaje się do prowadzenia przedsiębiorstwa w niewielkiej skali, przy umiarkowanym ryzyku i na dłuższą metę, czyli do robienia rzetelnych interesów produkcyjnych, handlowych lub usługowych na lokalnym rynku. Dobrze przygotowana, przemyślana umowa spółki jawnej stwarza ramy dla bezpiecznego i sprawnego funkcjonowania firmy.
Przyjrzyjmy się najważniejszym cechom spółki jawnej:
– nie ma osobowości prawnej,
– posiada jednak podmiotowość prawną – zdolność prawną, zdolność do czynności prawnej oraz zdolność sądową – co oznacza, że może we własnym imieniu zawierać umowy, składać zamówienia, sprzedawać, zatrudniać, czy w końcu pozywać i być pozywana,
– posiada status przedsiębiorcy oraz podmiotu gospodarki narodowej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej (nadawany jest im nr REGON),
– jest również podatnikiem podatku VAT.
Jak założyć spółkę jawną?
Założenie spółki jawnej jest droższe i bardziej skomplikowane, niż w przypadku spółki cywilnej.
Można ją założyć :
w tzw. trybie zwykłym – tj. w drodze zawiązania umowy spółki w formie pisemnej. Forma pisemna jest konieczna. Niezachowanie tej formy będzie skutkował nieważnością całej umowy. Spółka powstaje nie w momencie podpisania umowy, lecz dopiero z chwilą wpisania do KRS. Do tego czasu spółka nie istnieje i nie może być stroną czynności prawnych, ani też prowadzić działalności gospodarczej.
Zgłoszenie spółki jawnej do KRS odbywa się z na podstawie wniosku. Wniosek składany jest z wykorzystaniem odpowiednich formularzy, które można znaleźć między innymi na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Teoretycznie, sąd rejestrowy powinien rozpoznać wniosek w ciągu 7 dni od dnia jego złożenia (termin ten wynika z Ustawy o krajowym rejestrze sądowym).
W praktyce, rozpoznanie wniosku o zarejestrowanie spółki zajmuje sądowi najczęściej od 2 do 4 tygodni.
Koszt rejestracji wynosi 600 zł:
– 500 zł – opłata sądowa
– 100 zł – opłata za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym
przez Internet - czyli z wykorzystaniem wzorca umowy spółki jawnej udostępnionego w systemie teleinformatycznym.
Założenie jest możliwe przy wykorzystaniu podpisu elektronicznego lub potwierdzonego profilu zaufanego ePUAP (założenie takiego profilu jest szybkie, proste i bezpłatne).
Przy tym wariancie umowę spółki zawiera się poprzez wybranie i zaakceptowanie odpowiednich opcji.
Sąd rejestrowy powinien rozpoznać wniosek o zarejestrowanie spółki zakładanej przez Internet w terminie 1 dnia od dnia złożenia wniosku (jest to termin realny, zdarza się, że spółka jest aktywna już po upływie kilku godzin).
Koszt założenia – 350 zł:
– opłata sądowa – 250 zł
– 100 zł – opłata za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym
Kto może być wspólnikiem?
Mogą być nim wszystkie podmioty prawa cywilnego (naszym wspólnikiem może więc być np. inna spółka).
Co należy wnieść do spółki?
– w zasadzie nie ma ograniczeń co do przedmiotu wkładu – do spółki można wnieść pieniądze, rzeczy, prawa
ale: w przypadku zawarcia spółki przez Internet, wkłady mogą być tylko pieniężne,
– przedmiot wkładu musi być w umowie wyraźnie oznaczony i wyceniony w stosunku do każdego wspólnika,
– nie ma obowiązku wniesienia wkładu przed zarejestrowaniem spółki
Majątek spółki
– spółka jawna posiada swój własny majątek, powstały przez wniesienie wkładów i nabyty w trakcie trwania spółki; ma on charakter odrębny od majątków osobistych wspólników.
Udział wspólników w zyskach i stratach
– o proporcji udziału w zyskach i stratach decyduje umowa spółki (nie można jednak w drodze umowy wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach)
– jeżeli umowa nie reguluje tej kwestii, obowiązuje zasada równego udziału w zyskach i uczestniczenia w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu.
– co do zasady wspólnicy mają prawo żądania podziału i wypłaty zysku dopiero po zakończeniu roku obrotowego i zatwierdzeniu bilansu
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki:
– w pierwszej kolejności odpowiada spółka, wspólnicy ponoszą odpowiedzialność dopiero w razie bezskuteczności egzekucji z majątku spółki.
Wspólnicy odpowiadają więc w dalszej kolejności – ich odpowiedzialność ma charakter subsydiarny. Poza tym odpowiadają osobiście, solidarnie i w sposób nieograniczony.
Prowadzenie spraw spółki:
– co do zasady każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki,
– nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobie trzeciej z wyłączeniem wspólników (co najmniej 1 wspólnik musi prowadzić sprawy spółki),
– zasadniczo każdy wspólnik może podejmować decyzje samodzielnie, chyba że czynność przekracza zakres zwykłego zarządu albo któryś ze wspólników sprzeciwia się podjęciu danej decyzji z sprawach bieżących – wówczas potrzebna jednomyślna uchwała wspólników.
Reprezentacja spółki – najczęściej do reprezentacji ze skutkiem dla spółki uprawiony jest każdy wspólnik (kwestię tę można oczywiście inaczej uregulować w umowie).
Zmiana składu osobowego spółki:
– wystąpienie wspólnika ze spółki może mieć charakter:
a) dobrowolny – w drodze umowy wspólników albo poprzez wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika (jeśli umowa spółki zawarta na czas nieoznaczony)
b) przymusowy – na skutek wyroku sądu z ważnych powodów,
– wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika skutkuje jej rozwiązaniem, chyba że umowa spółki stanowi inaczej lub wspólnicy niezwłocznie postanowią inaczej,
– przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę możliwe tylko, gdy umowa tak stanowi i pozostali wspólnicy wyrażą na to zgodę.
Rozwiązanie spółki
– przyczyny rozwiązania:
a) przewidziane w umowie
b) jednomyślna uchwała wspólników
c) ogłoszenie upadłości spółki
d) śmierć wspólnika, jego upadłość, wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela (ale spółka może trwać dalej, jeśli umowa spółki tak stanowi lub wspólnicy tak niezwłocznie postanowią)
e) prawomocne orzeczenie sądu
Wyłączenie problemu podwójnego opodatkowania
Na korzyść spółki jawnej przemawiają kwestie podatkowe. Spółka jawna nie jest podatnikiem podatku dochodowego, płacą go jedynie wspólnicy.
Możliwość prowadzenia uproszczonej ewidencji rachunkowej w postaci księgi przychodów i rozchodów
– jeżeli przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy nie osiągnęły równowartości w walucie polskiej 2 mln euro nie trzeba prowadzić tzw. pełnej księgowości.
Zalety spółki jawnej
niski finansowy próg wejścia,
brak wymogu powoływania organów,
subsydiarna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki,
brak podwójnego opodatkowania,
możliwość prowadzenia uproszczonej księgowości.
Wady spółki jawnej:
osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki,
droższy i bardziej rozbudowany proces rejestracji spółki w stosunku do spółki cywilnej,
ograniczona możliwości zmiany składu osobowego spółki (nie można wprost zbyć „udziałów”, w określonych przypadkach można przenieść ogół praw i obowiązków wspólnika).
Autorem opracowania jest p. Ewelina Złotowska.