Jeszcze do niedawna występował spór, kiedy w przypadku kierowcy zawodowego możemy mówić o podróży służbowej. Pracodawcy bronili się na różne sposoby, wprowadzając kierowcom w umowach bardzo obszernie opisane miejsce świadczenia pracy (np. kilka województw). Twierdzili na tej podstawie, że skoro kierowca nie opuszcza miejsca świadczenia pracy, to nie mamy do czynienia z podróżą służbową.
Wątpliwości te ucięła zmiana przepisów ustawy o czasie pracy kierowców. Obecnie nie budzi już kontrowersji, że podróżą służbową jest każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu, na polecenie pracodawcy przewozu drogowego poza siedzibę pracodawcy (lub jego oddział).
Zgodnie z przepisami, z tytułu podróży służbowej pracownikowi przysługuje m.in. prawo do diety. Dieta w czasie podróży krajowej jest przeznaczona na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia i wynosi 30 zł za dobę podróży. Podstawowe reguły jej wypłaty są następujące:
Jeżeli podróż trwa nie dłużej niż dobę i wynosi:
a) mniej niż 8 godzin - dieta nie przysługuje,
b) od 8 do 12 godzin - przysługuje 50% diety,
c) ponad 12 godzin - przysługuje dieta w pełnej wysokości;
Warto wspomnieć o kilku wyłączeniach. Dieta nie przysługuje:
1) za czas delegowania do miejscowości pobytu stałego lub czasowego pracownika;
2) jeżeli pracownikowi zapewniono bezpłatne całodzienne wyżywienie.
Kwotę diety zmniejsza się o koszt zapewnionego bezpłatnego wyżywienia, przyjmując, że każdy posiłek stanowi odpowiednio:
1) śniadanie - 25% diety;
2) obiad - 50% diety;
3) kolacja - 25% diety.
Kiedy pracodawca powinien wypłacić dietę?
Istnieje w tym względzie kilka problemów praktycznych. Przepisy nie są w tym względzie do końca precyzyjne. Rozporządzenie stanowi jedynie, że: „Pracownik dokonuje rozliczenia kosztów podróży krajowej lub podróży zagranicznej nie później niż w terminie 14 dni od dnia zakończenia tej podróży.”
Ten zapis może wprowadzać w błąd. W istocie bowiem to nie pracownik, lecz pracodawca rozlicza podróż. Pracownik ma jedynie ten proces umożliwić dostarczając pracodawcy niezbędnych informacji czy dokumentów na temat podróży.
Pracodawca powinien dokonać zapłaty niezwłocznie. Bezzwłocznie nie znaczy jednak natychmiast. Powszechną i często akceptowaną praktyką jest wypłacanie diet wraz z kolejnym wynagrodzeniem zasadniczym.
Czy pracodawca, poza opisanymi wyjątkami może wypłacać niższą dietę?
Odpowiedź to stanowcze „nie”.
Zgodnie z kodeksem pracy (art. 775 § 3-4) pracodawcy mogą ustalać we własnym zakresie warunki wypłacania pracownikom należności z tytułu podróży służbowej, w tym także diet. Mogą to robić np. w drodze postanowień układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub choćby w umowie o pracę. Zasady wypłacania diet nie mogą być jednak dla pracownika mniej korzystne, aniżeli warunki obowiązujące w tzw. budżetówce. Jeżeli pracodawca nie określił nigdzie, na jakich zasadach będą wypłacane diety, w jakiej wysokości stosować będziemy wprost przepisy ustanowione dla sfery budżetowej (czyli przepisy Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej z dnia 29 stycznia 2013 r.).
Reasumując, pracodawca nie może ustalić niższej stawki niż 30 zł.