Z dniem 01.07.2021 r. wchodzi w życie nowelizacja przepisów kodeksu spółek handlowych. Na mocy tej zmiany, do życia powołana zostanie prosta spółka akcyjna, którą w środowisku prawno – ekonomicznym nazywa się często „superspółką”.
Jakie są zatem podstawowe założenia prostej spółki akcyjnej? Dla kogo ten model działania może okazać się interesujący? Spróbujmy przyjrzeć się bliżej tej nowej konstrukcji.
Czym jest prosta spółka akcyjna?
Prosta spółka akcyjna jest spółką prawa handlowego, utworzoną przez jedną albo więcej osób w celu przez nie wybranym, w granicach wyznaczonych przez obowiązujące prawo.
Prostą spółkę akcyjną na tle innych podmiotów prawa gospodarczego wyróżniać ma przede wszystkim znaczne ograniczenie formalności, a także elektronizacja wszelkich możliwych procedur z nią związanych.
Powstanie prostej spółki akcyjnej
Spółka powstaje na mocy umowy zawartej przez akcjonariuszy spółki w formie aktu notarialnego bądź przy wykorzystaniu wzorca umowy.
Umowa ta powinna określać takie dane jak:
– firmę i siedzibę spółki;
– przedmiot działalności spółki;
– liczbę, serie i numery akcji, związane z nimi uprzywilejowanie, akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje oraz cenę emisyjną akcji;
– przedmiot wkładów niepieniężnych, serie i numery akcji obejmowanych za wkłady niepieniężne oraz akcjonariuszy, którzy obejmują te akcje – jeżeli akcjonariusze wnoszą takie wkłady niepieniężne;
– rodzaj i czas świadczenia pracy lub usług – jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego jest świadczenie pracy lub usług;
– organy spółki;
– liczbę członków zarządu i rady nadzorczej, jeżeli została ustanowiona, albo co najmniej minimalną i maksymalną liczbę członków tych organów;
– czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Dodatkowo, umowa spółki akcyjnej może zawierać postanowienia dotyczące:
– terminów wniesienia wkładów;
– upoważnienie do określenia w/w terminów w uchwale akcjonariuszy.
Dla powstania spółki, poza umową, niezbędne jest ustanowienie organów spółki, wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie kapitału akcyjnego co najmniej w kwocie 1 zł oraz wpis do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
Tym co wyróżniać będzie prostą spółkę akcyjną na tle innych spółek jest możliwość szybkiej, elektronicznej formy zawiązania spółki. W tym celu każdy z przyszłych akcjonariuszy spółki powinien założyć konto użytkownika. Wówczas w systemie s24 możliwe będzie wypełnienie i wygenerowanie elektronicznego wzorca umowy spółki, które następnie akcjonariusze opatrzą podpisem elektronicznym: kwalifikowanym podpisem albo potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP. Ostatnim krokiem będzie uiszczenie opłaty sądowej od wniosku oraz przesłanie dokumentów rejestracyjnych do właściwego sądu rejestrowego.
Co ważne, w przypadku elektronicznej procedury zawiązania spółki możliwe jest wniesienie jedynie wkładów w formie pieniężnej. W przypadku wniesienia wkładów w formie niepieniężnej należy wybrać metodę klasyczną – w formie aktu notarialnego.
Zgłoszenie spółki do rejestru przedsiębiorców KRS celem jej wpisania to koszt 600 zł (500 zł za wpis + 100 zł za ogłoszenie w MSiG).
Firma prostej spółki akcyjnej
Zgodnie z projektowaną treścią przepisów, firma spółki może być obrana dowolnie. Jedynym wymogiem jest określenie formy spółki, co oznacza, że na końcu firmy powinno widnieć oznaczenie „prosta spółka akcyjna” (w obrocie można zaś używać skrótu „P.S.A.”).
Wkłady
Wkłady powinny zostać wniesione do spółki w całości w ciągu trzech lat od dnia jej wpisu do rejestru. Każde wniesienie wkładu przez akcjonariusza wymaga podjęcia przez zarząd spółki uchwały. Wkłady wniesione do spółki powinny być zaliczane równomiernie na pokrycie wszystkich akcji akcjonariusza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
W przypadku wniesienia wkładu niepieniężnego obowiązują następujące zasady:
– wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji może być wszelki wkład mający wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług;
– zarząd lub rada dyrektorów musi egzekwować wniesienie wkładu, w tym również to czy praca lub usługi są wykonywane;
– jeżeli wartość wkładu niepieniężnego przeznaczonego na kapitał akcyjny została znacznie zawyżona w stosunku do jego tzw. wartości godziwej w dniu objęcia akcji, akcjonariusz, który wniósł taki wkład, jest obowiązany wyrównać spółce brakującą wartość;
– w powyższej sytuacji mamy do czynienia z odpowiedzialnością solidarną akcjonariusza oraz członków zarządu, zaś wyłączenie od odpowiedzialności możliwe jest jedynie w przypadku braku winy po stronie danych podmiotów
Prawa i obowiązki akcjonariuszy
Jako podstawowe uprawnienia akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej wymienić należy prawo do udziału w zysku i prawo do wypłaty z kapitału akcyjnego. Wysokość wypłaty wynikać będzie z rocznego sprawozdania finansowego. Co istotne, kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy nie może przekraczać:
– sumy z zysku za ostatni rok obrotowy;
– niepodzielonych zysków z lat ubiegłych;
– utworzonych z zysku kapitałów rezerwowych;
– kwoty z kapitału akcyjnego, przeznaczonej do wypłaty dywidendy.
Suma ta zawsze pomniejszona będzie o niepokryte straty, akcje własne czy też kwoty, które z mocy ustawy bądź umowy spółki powinny zostać przeznaczone na kapitały rezerwowe (w zakresie, w jakim część tych kapitałów nie jest przeznaczona na wypłatę dywidendy).
Dywidenda rozdzielana jest co do zasady w stosunku do liczby akcji (wyjątkiem jest sytuacja, kiedy umowa przewiduje inne zasady podziału).
Akcje
Jak zasygnalizowano już wcześniej, w przypadku prostej spółki akcyjnej nie tworzy się kapitału zakładowego, tylko tzw. kapitał akcyjny, którego minimalna wysokość to 1 zł.
Akcje nie mają formy dokumentu (są zdematerializowane). Są zbywalne. Akcja daje prawo do jednego głosu.
Spółka może także emitować tzw. akcje uprzywilejowane. Są to akcje o szczególnych uprawnieniach, odnoszących się do różnych aspektów działania w spółce, takich jak np. : prawo głodu, prawo do dywidendy czy uprzywilejowanie w zakresie podziału majątku w przypadku likwidacji spółki. Wszelkie kwestie związane z akcjami uprzywilejowanymi powinny być, rzecz jasna, szczegółowo ujęte w umowie spółki.
Obowiązek rejestracji akcji
Akcje prostej spółki akcyjnej rejestrowane są w rejestrze akcjonariuszy, prowadzonym w formie elektronicznej przez jeden ze ściśle określonych podmiotów. Do zadań podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy należy przede wszystkim zapewnienie zgodności liczby akcji zarejestrowanych w rejestrze z liczbą wyemitowanych akcji oraz dokonywanie wpisów zmian danych dotyczących spółki oraz akcjonariuszy.
Rejestr akcjonariuszy jest rodzajem bardziej sformalizowanego odpowiednika księgi udziałów w spółce z o.o. Nie ma do niego powszechnego dostępu, bowiem musi on spełniać wszelkie wymogi RODO. Może być prowadzony wyłącznie przez ściśle określone kategorie podmiotów.
Ustawa nie przewiduje terminu do dokonania wpisu w rejestrze akcjonariuszy. Moment wpisu jest jednak niezwykle istotny, ponieważ status akcjonariusza uzyskuje się dopiero z chwilą wpisu do rejestru.
Rejestr może być prowadzony np. przez notariuszy. Konieczne jest zawarcie umowy przez spółkę z podmiotem prowadzącym rejestr. Można wypowiedzieć umowę, ale należy wówczas zawrzeć umowę z innym podmiotem prowadzącym rejestr. Istotne jest zachowanie ciągłości wpisów do rejestru.
Podsumowując, wpis do rejestru akcjonariuszy:
– jest wymagany po dokonaniu wpisu w KRS;
– dokonywany jest na żądanie organu zarządzającego spółką albo innej osoby mającej interes prawny w dokonaniu wpisu;
– dokonywany jest w oparciu o dokumenty dostarczone przez wnioskodawcę;
– po dokonaniu wpisu, podmiot prowadzący rejestr niezwłocznie powiadamia osobę żądającą wpisu oraz spółkę;
– rejestr dostępny jest wyłącznie dla spółki i akcjonariuszy;
– możliwe jest wydanie wyciągu z rejestru akcjonariuszy.
Organy spółki
Podstawowymi organami spółki są zarząd bądź rada dyrektorów. Kodeks wskazuje na możliwość ustanowienia, obok zarządu, także rady nadzorczej.
Jak zatem łatwo zauważyć, możemy mieć do czynienia z jednym z dwóch modeli zarządzania:
– monistycznym – gdy jedynym organem spółki jest jej rada dyrektorów
– dualistycznym – gdy organem spółki jest Zarząd, ewentualnie przy pomocy rady nadzorczej.
Do podstawowych zadań rady dyrektorów należy prowadzenie spraw spółki, jej reprezentowanie oraz sprawowanie nadzoru nad prowadzeniem spraw spółki. Organ ten zastępuje zarząd oraz radę nadzorczą.
Rada dyrektorów składa się z jednego albo większej liczby dyrektorów.
Dyrektorów powołują i odwołują oraz zawieszają w czynnościach, z ważnych powodów, akcjonariusze uchwałą, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Zarząd spółki prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje. Zarząd również może składać się z jednego albo większej liczby członków. Członkowie zarządu powoływani, odwoływani i zawieszani w czynnościach zostają na mocy uchwały akcjonariuszy.
Jeżeli w spółce została ustanowiona rada nadzorcza, członków zarządu powołuje i odwołuje oraz zawiesza w czynnościach, z ważnych powodów, rada nadzorcza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, wszyscy jego członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki lub regulamin zarządu stanowią inaczej.
Rada nadzorcza jest organem sprawującym stały nadzór nad działalnością spółki. Składa się z co najmniej trzech członków, powoływanych i odwoływanych uchwałą akcjonariuszy. Do jej szczególnych obowiązków należy ocena prawidłowości i rzetelności sprawozdań oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny. Podkreślenia wymaga fakt, że rada nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki.
Na mocy umowy spółki istnieje jednak możliwość rozszerzenia uprawnień rady nadzorczej, a w szczególności postanowienia, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem określonych w umowie spółki czynności. Rada nadzorcza może określić uchwałą czynności, do których podjęcia zarząd jest obowiązany uzyskać jej zgodę.
Organy spółki mogą być powoływane zarówno na kadencję wspólną, jak też indywidualnie.
Walne zgromadzenie akcjonariuszy pozwala akcjonariuszom na podejmowanie uchwał w przedmiocie wszelkich spraw związanych z działalnością spółki. Obligatoryjnie, uchwały muszą zostać podjęte w przedmiocie:
– rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenia absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków;
– zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego;
– nabycia i zbycia nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, chyba że umowa spółki stanowi inaczej;
– emisji obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeństwa i emisji warrantów subskrypcyjnych;
– zawarcie umowy o zarządzanie spółką zależną lub o przekazywanie zysków.
Podkreślenia wymaga fakt, że uchwały mogą być podejmowane także poza walnym zgromadzeniem, zarówno na piśmie, jak i przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej (o ile zgoda na wykorzystanie formy elektronicznej została wyrażona już w umowie spółki, bądź później w formie dokumentowej przez wszystkich akcjonariuszy.
Interesujący jest fakt, że walne zgromadzenie akcjonariuszy może odbywać się poza terytorium Polski.
Rozwiązanie spółki
Ustawodawca przewidział także szczególną procedurę likwidacji prostej spółki akcyjnej. Procedura ta będzie znacznie uproszczona. Zgodnie z nią, cały majątek spółki przejmie jeden z akcjonariuszy, pod warunkiem podjęcia przez zgromadzenie uchwały większością ¾ głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę liczby akcji. Ponadto, w przypadku likwidacji spółki w tym trybie przepisy wymagają wyrażenia zgody przez sąd rejestrowy.
Odpowiedzialność cywilnoprawna
Odpowiedzialność cywilnoprawna członków organu rozpatrywana może być na dwóch płaszczyznach: odpowiedzialności wobec spółki oraz odpowiedzialności wobec osób trzecich.
Członek organu odpowiada wobec spółki za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania swoich obowiązków, w tym z niedołożenia należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru jego działalności lub niedochowania lojalności wobec spółki, chyba że nie ponosi winy.
Odpowiedzialność członków organu spółki wobec wierzycieli spółki jest solidarna ze spółką.
Ponadto, wskazać należy, że ochronę wierzycieli powodują także unormowania zawarte w Kodeksie dotyczące:
– wypłaty dywidendy – ograniczeniem swobodnego określenia wysokości wypłaty jest zachowanie wypłacalności spółki;
– obowiązku utworzenia rezerwy na pokrycie strat w postaci odpisu 8 proc. z zysku za dany rok obrotowy;
– odpowiedzialności, którą akcjonariusz ponosi w przypadku wypłaty z kapitału akcyjnego z naruszeniem prawa;
– możliwości wniesienia sprzeciwu przez wierzyciela w przypadku uproszczonej likwidacji spółki.
Podsumowując, prosta spółka akcyjna będzie wyróżniać się:
– sposobem zawiązania spółki – w szczególności łatwą, elektroniczną formą całej procedury;
– strukturą majątkową spółki – przede wszystkim w zakresie utworzenia i minimalnej wartości kapitału akcyjnego;
– formy akcji i praw udziałowych;
– struktury organizacyjnej spółki;
– procedury uproszczonego rozwiązania spółki.
I chociaż do jej wprowadzenia do systemu prawa gospodarczego pozostało jeszcze kilka miesięcy, z pewnością ten innowacyjny model spółki zmieni funkcjonowanie rynku kapitałowego.
Jeśli planują Państwo rozpoczęcie działalności gospodarczej, rozważają Państwo działanie w oparciu o spółkę akcyjną, zachęcamy do uzyskania fachowej porady na ten temat:
tel.: 514 389 605
e-mail: kancelaria@kancelaria-ciesielski.pl
Tekst opracowała: aplikant radcowski Natalia Dulska
–
