Jak założyć firmę? Część pierwsza – spółka cywilna

Pomysł biznes może być wynikiem długiej praktyki i licznych doświadczeń. Równie dobrze jego źródłem może być chwilowe natchnienie czy genialna myśl. Dróg do sukcesu jest wiele. Jedno jest pewne, gdy już zdecydujemy czego ma dotyczyć nasza działalność i na czym chcemy zarabiać, musimy podjąć decyzję, w jaki sposób chcemy to robić. Innymi słowy, nasz koncept musimy ubrać w pewne ramy prawne. Nasz biznes musi być przecież dla nas nie tylko dochodowy, ale również bezpieczny.

Bardzo często, w czasie rozmów nad właściwą formą działania, pojawia się dialog:

„– a może założymy spółkę?

– świetna myśl, tylko jaką?!”

Jaką spółkę wybrać? Jakie są zalety i wady różnych rodzajów spółek? Jakie są koszty? Jakie są ryzyka? Jakiej spółki realnie potrzebujemy? Poniżej postaramy się te tematy przybliżyć.

Spółka cywilna

W obrocie prawnym w naszym kraju, w dalszym ciągu jedną z najpopularniejszych form robienia interesów przez kilka osób wspólnie jest spółka cywilna.

Aby opisać czym jest spółka cywilna, trzeba zacząć od mocnego uderzenia, które może wywołać chwilową dezorientację. A mianowicie… Spółka cywilną w istocie… nie jest spółką (!).

Spółka cywilna (zwana też inaczej: spółką umowną, zwykłą, zobowiązaniową):

nie posiada osobowości prawnej, nie jest też podmiotem prawa, co oznacza, że nie posiada ani zdolności prawnej, ani zdolności do czynności prawnych. Nie może więc być podmiotem praw i obowiązków, nie może we własnym imieniu nabywać praw, zaciągać zobowiązań, pozywać, ani być pozywana, nie posiada też własnego majątku. Podmiotem wszystkich tych czynności są od początku do końca wspólnicy.

 jest jedynie stosunkiem umownym, uregulowanym w kodeksie cywilnym (art. 860-875 KC),

nie posiada też statusu przedsiębiorcy – są nim poszczególni wspólnicy (wspólnicy wpisywani są do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej),

jest natomiast podmiotem gospodarki narodowej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej (nadawany jest jej nr REGON),

jest też podatnikiem podatku VAT (posiada nr NIP), ale nie jest podatnikiem podatku dochodowego (płacą go wspólnicy).

Reasumując, spółka cywilna nie tworzy odrębnego od wspólników bytu. To raczej rodzaj wspólnego szyldu, pod którym wspólnicy zamierzają realizować określone przedsięwzięcie.

Jak założyć spółkę cywilną?

– atutem spółki cywilnej jest bez wątpienia to, że można ją założyć tanio i szybko.

– wystarczy zawrzeć umowę w zwykłej formie pisemnej (forma pisemna zastrzeżona jest wyłącznie dla celów dowodowych – niezachowanie tej formy nie skutkuje nieważnością umowy) – istnieją naturalnie od tego pewne wyjątki.

Kto może przystąpić do umowy?

– stroną umowy (wspólnikiem spółki cywilnej) mogą być wszystkie podmioty prawa cywilnego, tj. osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (ułomne osoby prawne).

Co należy wnieść do spółki?

– wkłady – mogą być:

a) pieniężne

b) niepieniężne (aporty) – prawo własności (ruchomości i nieruchomości), oraz inne prawa: np. użytkowanie wieczyste, prawa majątkowe na dobrach niematerialnych (prawo z patentu, do wzoru przemysłowego, znaku towarowego, majątkowe prawa autorskie), a także świadczenie pracy lub usług

– obowiązek wniesienia wkładu nie musi obciążać wszystkich wspólników – wspólnik może zobowiązać się określonych w umowie świadczeń, nie będących wkładem (np. odpłatne dostarczanie surowców do produkcji w ramach przedsiębiorstwa spółki),

Majątek spółki

– spółka cywilna nie posiada majątku,

– z wkładów wspólników oraz z praw nabytych w toku ich działalności tworzy się majątek będący wspólnym majątkiem wspólników (odrębny od ich majątków indywidualnych),

– wspólny majątek wspólników tworzy wspólność łączną, co oznacza, że wspólnicy:

a) mają w nim udziały nie oznaczone ułamkiem,

b) nie mogą rozporządzać swoim udziałem we wspólnym majątku, ani w poszczególnych jego składnikach,

c) nie mogą też żądać podziału majątku wspólnego w czasie trwania spółki.

Udział w zyskach i w stratach

– zasadą jest, ze wspólnicy mają prawo do równego udziału w zyskach – i w tym samym stosunku uczestniczą w stratach – bez względu na rodzaj i wartość wkładu,

– umowa może odmiennie ustalać stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach, ale nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach,

– podział i wypłata zysku następuje po rozwiązaniu spółki, chyba że spółka zawarta na czas dłuższy (wówczas podział i wypłata zysku z końcem roku obrachunkowego).

Odpowiedzialność za zobowiązania powstałe w związku ze stosunkiem spółki

– ponoszą ją wspólnicy,

– odpowiedzialność ta ma charakter:

a) solidarny – oznacza to, że każdy wspólnik odpowiada za całość długu, a spełnienie świadczenia przez jednego wspólnika zwalnia pozostałych; wierzyciel może według swego uznania żądać zaspokojenia od jednego wspólnika, kilku z nich albo od wszystkich; wspólnik, z którego majątku nastąpiło zaspokojenie, ma roszczenie regresowe w stosunku do pozostałych wspólników (może żądać zwrotu spełnionego świadczenia),

b) osobisty – wierzyciel może sięgnąć do majątku osobistego wspólnika.

Wspólnicy bowiem ponoszą odpowiedzialność zarówno z majątku wspólnego, jak i ze swoich majątków osobistych – zasady tej nie można zmienić w umowie.

c) pierwszorzędny – wierzyciel nie musi najpierw skorzystać z możliwości zaspokojenia z „majątku spółki”, może od razu sięgnąć do majątków osobistych wspólników,

d) nieograniczony – kodeks cywilny nie przewiduje górnej granicy odpowiedzialności wspólników, co oznacza że wysokość odpowiedzialności wyznaczana jest zaciągniętymi zobowiązaniami i nie może ulec ograniczeniu.

Prowadzenie spraw spółki (podejmowanie decyzji o charakterze wewnętrznym, dotyczących spraw spółki):

– prawo (i obowiązek) prowadzenia spraw spółki ma każdy wspólnik,

– możliwe jest powierzenie go osobom trzecim, ale przynajmniej jeden wspólnik musi prowadzić sprawy spółki,

– decyzje bieżące może podejmować każdy wspólnik; do podjęcia decyzji przekraczających zwykłe czynności spółki potrzebna jest uchwała wspólników, natomiast czynności nagłe, których niezwłoczne niepodjęcie narażałoby spółkę na niepowetowane straty, mogą być podjęte przez każdego wspólnika (nawet, jeśli wyłączono go od prowadzenia spraw spółki).

Reprezentacja spółki (składanie i przyjmowanie oświadczeń woli z osobami trzecimi w imieniu ze skutkiem dla wszystkich wspólników)

– w braku odmiennej umowy wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw,

– reprezentację można powierzyć osobom trzecim.

Zmiana składu osobowego spółki

– przystąpienie nowego wspólnika wymaga zmiany umowy spółki,

– nie jest możliwe przeniesienie „udziału” na osobę trzecią,

– wystąpienie ze spółki następuje przez wypowiedzenie udziału,

– w umowie można zastrzec, że w miejsce wspólnika mogą wejść jego spadkobiercy.

Rozwiązanie spółki

– z przyczyn określonych w umowie spółki,

– przez zgodną uchwałę wspólników,

– gdy pozostał tylko jeden wspólnik,

– gdy osiągnięcie zamierzonego celu stało się niemożliwe,

– gdy ogłoszono upadłość któregoś ze wspólników,

– z powodu śmierci wspólnika (chyba że zastrzeżono w umowie, ze w jego miejsce wchodzą spadkobiercy),

– przez sąd z ważnych powodów, na wniosek wspólnika

Podsumujmy więc najważniejsze kwestie:

Zalety:

– prosta i tania w założeniu;

– może być stosowana dla prostych przedsięwzięć, nie generujących dużego ryzyka.

Wady:

– w zasadzie nieograniczona odpowiedzialność wspólników (która obejmuje także ich majątek osobisty). Wspólnik spółki cywilnej jest łatwym celem dla wierzyciela w przypadku kłopotów;

– trudno przeprowadzić zmiany osobowe (nie można „zwyczajnie” zbyć swoich udziałów czy ich części na rzecz innej osoby);

– w praktyce często trudno zweryfikować czy dany wspólnik może reprezentować całą spółkę cywilną (wobec tego, że spółka cywilna nie jest oczywiście wpisana do KRS, wspólnicy są często proszeni przez kontrahentów przed transakcją o okazanie swojej umowy spółki);

– niesie trudności przy rozliczeniu w przypadku konfliktu wspólników.

Przestrzegamy: zawarcie umowy spółki cywilnej to ważny krok. Nie polegajmy na wzorach umieszczonych w Internecie przez anonimowych autorów;

Pamiętajmy: umowę spółki podpisujemy najczęściej, gdy pozostajemy ze wspólnikiem w dobrych relacjach, gdy darzymy się zaufaniem. Umowa ma jednak być dobra zarówno „na czas wojny, jak też na czas pokoju”. Dobra umowa powinna gwarantować bezpieczeństwo prawne również na czas kryzysu czy konfliktu między wspólnikami;

Autorami opracowania są Ewelina Złotowska oraz Marcin Ciesielski.

Wpisy powiązane

Napisz komentarz